|
2009
21 november - 8 januari: Rob Schotsman met
Nieuw-Realistische tekeningen.
Het is mogelijk een niet te ontkomen wetmatigheid
dat kunstenaars die in de gebondenheid van de opdrachtsituatie
succesvol kunnen werken vrijwel geheel verborgen blijven achter
de opdrachtgever, het museum en de campagne waarvoor ze werken.
Zo ging het Vargas, die toch in belangrijke mate vormgaf aan
een generatie en zijn smaak en zo gaat het vele anderen.
Friesland, alweer meerdere jaargroepen van de CHN en bezoekers
van het hoofdgebouw in Leeuwarden, heeft reeds enkele jaren geleden
kennis kunnen maken met de onontkenbaar aanwezige forse formaten
wandschilderingen van Lovis van Poeteren en Rob Schotsman.
De laatste - kunstenaar Rob Schotsman uit
Amsterdam, geboren in 1944 in Arnhem - heeft nu een presentatie
van tekeneningen in het Fries Grafisch Museum in Joure. Misschien
voor enkelen ook een aanleiding om op de tweede verdieping van
de nieuwe vleugel van de CHN aan de Rengerslaan het reusachtig
en sfeervol stadsgezicht op Leeuwarden te bekijken.
Terwijl hij op jonge leeftijd, bijna weggestopt
in een klein privé atelier, begon met pentekeningen in
een surrealistische stijl en het inkleuren van strips, overigens
zeer beroemde strips, is een deel van zijn omvangrijk oeuvre
ongemerkt bij iedereen bekend.
Rob Schotsman's werk, en dan vooral het werk in opdracht, heeft
iedereen gezien in de vorm van de realistische landschappen die
de achtergrond ('backdrops') vormen van 'Het Zwitserlevengevoel',
en de reklames voor Canon, Mitsubishi en Heineken. Deze kunstvorm,
de kunst gemaakt in opdracht en 'in situ', kent in onze tijd
verbazingwekkend weinig publieke waardering.
Nicole Hermans zegt daarover bij een tentoonstelling in het Rijks
Museum van Oudheden te Leiden, waarvoor Rob enkele schilderingen
maakte: "In de twintigste eeuw zijn we zo gewend geraakt
aan het feit dat de kunstenaar zichzelf een autonome of esthetische
rol toebedenkt, dat we ons nog nauwelijks afvragen of de producten
die uit dit autonome denkwerk voortvloeien nu wel de grootste
kunstwerken van deze eeuw zijn. Leveren de producten in opdracht,
die in de eigen stijl en met het eigen handschrift van de kunstenaar
zijn gemaakt niet op zijn minst een meerwaarde voor de gemeenschap
op? Juist door de autonome houding van menig kunstenaar is de
band met het leven vervreemd geraakt, en wordt het Ego gepresenteerd
inplaats van het individu en zijn rol in de maatschappelijke
ordening."
Een zekere roem verwierf Rob Schotsman als
weergaloos portrettist op groot formaat bij de tentoonstelling
'100 Jaar Jazz, met tekeningen en schilderingen van Les Paul
en Mary Ford, Charlie Parker, Miles Davis en een tal van deze
kopstukken en grondleggers uit de geïmproviseerde muziekwereld.
Vele shots in vooral historische films zijn
niet meer te maken doordat het uiterlijk van de wereld is veranderd
of gewoon niet practisch is in verband met belichting en een
onmogelijk aantal andere faktoren die bij het maken van een filmshot
een rol spelen. Kunstenaars als Rob Schotsman leveren voor zulke
problemen de oplossing, door met een ongekend meesterschap en
een ervaren inzicht in te spelen op de wensen van de cineast.
De basis voor dit meesterschap werd gelegd
in zijn jaren aan de Rijksacademie en de periode daarna, de revolutionaire
tijd 1968, waarin door zijn grote maatschappelijke betrokkenheid
zijn werk realistischer en 'eigentijdser' werd; Rob maakt de
werkelijkheid 'hautnah' voelbaar, voor alles door zijn ongekend
empathisch vermogen - hij balanceert, met groot mededogen, messcherp
op de rand van het menselijk sentiment.
Op merkwaardige manier is er ook een schijnbaar uit die tijd
stammend 'Javaanse Jongens shag sentiment' van vormgevende invloed
geweest; dat zou een verklaring kunnen zijn voor de buitengewwon
geslaagde 'coulissen' die gemaakt zijn voor het 'Tropenmuseum'.
Misschien is het vooral dat merkwaardig samengaan van messcherp
zijn in waarneming en vaktechnische benadering en mededogen
in de verwerking en verbeelding, die hem zijn individuele persoonlijkheid
doen terugtrekken uit het geprononceerd kunstenaarschap. Kunstenaarschap
moet voor hem, voor alles, dienstbaar zijn aan de functies van
het kunstwerk en/of de waarden in het kunstwerk zelf.
Ogenschijnlijk staan de opdracht-werken in
groot contrast met het vrije werk maar het heeft bij Rob Schotsman
geleid tot één organisch geheel.
Uiteenlopende disciplines werden vereist bij
werk voor kunstmanifestaties, musea, film, reclame, theater en
bedrijfsleven, naast verhalend en monumentaal vrij werk, individuele
portretten en vrije landschappen. In dat werk, van miniatuur
tot plafondschildering, blijkt steeds dat door niet de eerste
plaats voor zichzelf op te eisen maar die in te ruimen voor het
werk zelf, de specifieke krachten die daarbij nodig zijn ook
werkelijk in het werk zelf tot volle expressie komen.
Het zal niemand verbazen dat een kunstenaar die steeds
werkt in situaties die door zijn werk hun uiteindelijke vorm
krijgen,
ook in de tentoonstellings opbouw zo'n bepalende structuur hanteerd;
rustig en beheerst, waardoor uiteindelijk het werk de aandacht
krijgt die het verdient.
|